2020 yılı istatistiklerine göre büyüyen inşaat sektöründeki gelişmeler birincil ve ikincil konut alımlarına artış olarak yansıdı. İpotekli satışlar, artan kira fiyatları ve barınamayanlar  düşünüldüğünde inşaat sektöründeki büyümenin gerçekliği tartışılmaya başlandı.

İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği’nin hazırladığı rapora göre,  inşaat sektöründe 2021 yılının ilk çeyreğinde yüzde 3,3, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3,1 büyüme gerçekleşti. Bu büyümeye paralel konut satışlarında da artış gözlemlendi. 2019’da pandemi ile birlikte sektörde yaşanan gerileme, 2021 itibariyle diğer sektörlerde yaşanan artışa göre düşük olsa da ivme gösterdi.

Konut kredisi faiz oranlarındaki düşüşün etkisi konut satışlarına önemli ölçüde yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2020’de bir önceki yıla oranla konut satışı yüzde 11,2 artarak 1 milyon 499 bin 316 oldu. İstatistiklerde dikkat çekilmesi gereken hususlardan birincisi; ikinci el konut satışındaki sıçrama: 2019 yılında ise 85 bin 719’u ilk defa, 432 bin 851’i ikinci el olmak üzere toplam 718 bin 570 konut satışı gerçekleşirken; 2020 yılında 317 bin 832’si ilk defa, 706 bin 702’si ikinci el olmak üzere toplam 1 milyon 024 bin 534 konut satıldı. 

İstatistiklerde dikkat çeken ikinci husus; 2020 yılında Toplam konut satışlarının yaklaşık yüzde 46’sını ipotekli konut satışları oluşturdu. Bir önceki yıla oranla ipotekli konut satışı yüzde 263,7 artarak 473 bin 114 olarak gerçekleşti.

TÜİK’in gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, konut satışının artmasına rağmen oturulan konuta sahip olanlar geçen yıla göre 1,0 puan azalarak 2020 yılında %57,8 hesaplanırken, kirada oturanların oranı %26,2, lojmanda oturanların oranı %1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %14,7 olarak gerçekleşti.

Bu istatistiklerde evsizler yok

Resmi kayıtlarda yer almamaları ya da ikamet bildirimleri olmaması gibi nedenler evsizlere dair veri oluşturmayı güçleştiriyor. Bu yüzden konuya ilişkin raporlarda evsiz sayısı belirtilirken “tahminen ya da ortalama” ibaresi kullanılmakta. Birçok sivil toplum kuruluşu Türkiye’de tahmini olarak 70 binden fazla evsiz bulunduğunu, ayrıca İstanbul’da sokaklarda yaşayanların sayısının 10 bine yaklaştığını açıklıyor. Birleşmiş Milletler’in yayınladığı rapora göre ise dünya genelinde 100 milyona yakın insan sokaklarda yaşıyor. 

Evsiz kalan, sokakta yaşayan ya da ailesinden kopuk yaşayan gibi tanımların kullanıldığı bu insanlar için son zamanlarda daha geniş bir tanımlama olarak ‘barınamayanlar’ sözcüğü kullanılmaya başlandı. Ekonomik ve mekansal yetersizliklerin ortaya çıkardığı barınamayanların son kitlesi üniversite öğrencileri oldu. Öğrenciler, başta Ankara, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Diyarbakır, Eskişehir ve Antalya gibi şehirlerde olmak üzere artan kira fiyatları, yurt sayılarının yetersizliği ve ekonomik sıkıntılara kamuoyunun dikkatini çekmeyi başaran eylemler düzenlediler.