Türkiye’de yurttaşların en temel haklarından biri olan Toplantı ve Gösteri Hakkı, her geçen gün kısıtlanıyor. 2014-2020 yılları arasında güvenlik güçleri tarafından müdahale edilen toplantı ve gösterilerin toplam sayısı 5 bin 279
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin 20. maddesinde ‘Her şahıs barışçıl amaçlarla toplanma hakkına sahiptir’ ifadesi yer alıyor. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 34. maddesinin birinci fıkrasında toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin düzenlenmesine ilişkin; ‘Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.’ ifadesini içerse de, bu anayasal hak Türkiye’de kullanamaz hale geldi. Yurttaşların en temel haklarından biri olan Toplantı ve Gösteri Hakkı, Türkiye’de her geçen gün kısıtlanıyor.
Büyük toplumsal eylemler yasaklanıyor
Türkiye’de, 1 Mayıs İşçi Bayramı, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü, LGBTİ Onur Yürüyüşü, Boğaziçi Öğrencilerinin eylemleri, işçi ve emekçilerin eylemleri, ya pandemi ya da “kanuna aykırı toplantı” gerekçesiyle eylemlere güvenlik güçleri tarafından müdahale ediliyor. Toplantı ve gösterilerde eylemcilere plastik mermi, göz yaşartıcı gaz ve orantısız güç uygulanıyor. Anayasal hakkını kullanan yurttaşlar gözaltına alınıyor, tutuklanıyor, soruşturma ve davalar açılıyor. Para cezaları ile karşı karşıya kalıyor.
2014-2020 yılları arasında İnsan Hakları Derneğinin yıllık raporlarına göre; Güvenlik Güçleri 2014 yılında 646, 2015 yılında 545, 2016 yılında 308, 2017 yılında 735, 2018 yılında 849, 2019 yılında bin 344, 2020 yılında 852, toplamda ise 5 bin 279 eylem ve gösteriye müdahale etti.
2 bin 983 kişi hakkında 86 dava açıldı
2014 yılında Güvenlik Güçleri tarafından 646 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. 2014 yılında açılan soruşturmalar bin 329’u üniversite öğrencilerine okullarının açtığı soruşturmalar olmak üzere bin 359 kişiye soruşturma açıldı. 2014 yılında 33’ü reşit olmayan 2 bin 983 kişi hakkında 86 dava açıldı. Toplam 334 yıl 6 ay 15 gün hapis cezası ve “Kabahatler Kanunu” uyarınca 18 bin 241 TL para cezası verildi.
355 yıl 11 ay hapis cezası verildi
İnsan Hakları Derneği’nin 2015 yılında yayınladığı rapora göre; 2015 yılında Güvenlik güçleri tarafından 545 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. 2015 Yılında Açılan Soruşturmalar 535’i üniversitelerde açılan soruşturmalar olmak üzere 542 üniversite öğrencisi, 36 lise öğrencisi, 204 kişi, toplamda 782 kişi hakkında soruşturma açıldı. 2015 Yılında 47’si çocuk, 242’si üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 1.907 kişi hakkında 47 dava açıldı. 16’sı çocuk 12’si üniversite öğrencisi olmak üzere toplamda 159 kişi beraat etti. 59 çocuğa 157 bin 804 TL para cezası verildi. 4 çocuğa Toplam 13 yıl, 71 üniversite öğrencisine toplam 29 yıl 3 ay, 97 kişiye ise 313 yıl 8 ay toplamda 355 yıl, 11 ay hapis cezası verildi.
2.581 kişi yaralandı
2016 yılında Güvenlik güçleri Tarafından 308 toplantı ve gösteriye müdahale edildi.
2016 yılında 2.581 kişi yaralandı. Birçok ilde OHAL nedeni ile tüm toplantı ve gösteriler yasaklanmasına rağmen gerçekleştirilen gösterilerden 308’ine müdahale edildi.
2.193 kişi işkence ve kötü muamele gördü
2017 yılında 735 toplantı ve gösteriye güvenlik güçleri tarafından müdahale edildi. Bu müdahalelerde 2 bin 193 işkence ve kötü muamele şikayetinde bulundu. Bu kişilerin büyük çoğunluğu gözaltına alındı. Türkiye’nin doğu ve güneydoğusunda ise neredeyse tüm gösteriler yasaklandı. KHK’ler ile ihraç edilenlerin yaptıkları protestolar sonucunda başta Ankara olmak üzere Tunceli, Diyarbakır, Batman, İstanbul, Eskişehir, Malatya, İzmir illerinde çok sayıda kişiye OHAL kanununa muhalefetten adli para cezaları verildi. Bunun dışında 2911 sayılı Kanuna muhalefet etmekten onlarca soruşturma ve dava açıldı.
Soruşturmalar, davalar, tutuklamalar…
2018 yılında Güvenlik güçleri tarafından 308 toplantı ve gösteriye müdahale edildi.
2018 Yılında 20 kişiye 3 soruşturma açıldı. 2018 yılında 808 kişiye dava açıldı. 422 kişi bu davalardan beraat etti. 23 kişiye ise toplam 14 yıl 7 ay hapis 9 cezası verildi. 2018 Gezi Parkı Davasında 602 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 133 kişiye 7 dava açıldı. 20 kişi beraat etti. 5 kişiye toplam 10 yıl 5 ay 14 gün hapis cezası verildi.
2019 yılı toplantı ve gösteriye müdahale edilen en yüksek yıl
İHD 2019 yılı raporuna göre; 2019 yılında Güvenlik güçleri, tarafından bin 344 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. 2019 yılında 69 kişiye 7 soruşturma açıldı. 740 kişiye 41 dava açıldı. 133 kişi bu davalardan beraat etti. 75 kişiye toplam 85 yıl 8 ay 17 gün hapis cezası verildi. Ayrıca 78 kişiye ise toplam 188 bin 520 TL para cezası verildi. 2014-2020 yılları arasında 2019 yılı Güvenlik Güçleri, tarafından toplantı ve gösteriye müdahale edilen en yüksek yıl oldu.
Gezi Davasında beraat istense de tutukluluk devam ediyor
İHD 2020 yılı yıllık raporuna göre; 2020 yılında Güvenlik güçleri tarafından 852 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. 2020 yılında 163 kişiye 9 soruşturma açıldı. 822 kişiye 61 dava açıldı. Bu davalarda 110 kişinin beraat etti. 138 kişiye toplam 380 yıl 10 ay hapis cezası verildi. 93 kişiye toplam 209 bin 730 TL para cezası verildi. 2020 yılında Gezi Parkı eylemlerine katıldıkları gerekçesiyle 230 kişi hakkında açılan davada verilen beraat kararını Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından bozuldu. Bunun üzerine davanın yeniden görülmesine Kırklareli 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme tüm “sanıkların” beraatına karar verdi. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşmasında 9 kişi beraat etti. 7 kişinin davaları ise hala devam ediyor.